Vakantie in eigen taal [Recensie]

Snoepjespot in eigen land

En hij doet het weer, taaljournalist Gaston Dorren. Vier jaar na zijn boek Taaltoerisme, dat ik toen al  een ‘snoepjespot’ noemde, publiceert een heerlijk boek vol taallekkernijen: Vakantie in eigen taal. Het belangrijkste verschil: waar hij in Taaltoerisme taaleigenaardigheden uit heel West-Europa onder de loep nam, beperkt hij zich in Vakantie in eigen taal tot – de titel zegt het al – het Nederlands. Hoewel, ‘beperkt’ is niet het goede woord. Net door die geografische beperking kan Dorren verschillende aspecten van het Nederlands aan bod laten komen.

Luchtige humor met inhoud

Vakantie in eigen taal bevat enkele tientallen heel behapbare stukjes van 1,5 tot 2 pagina’s, verdeeld over 5 thema’s. Hoewel de toon licht, luchtig en humoristisch is, heeft het boek inhoudelijk heel wat te bieden. In het deel over spelling relativeert Dorren het Groot Dictee tot er niets van overblijft en doet hij in de traditie van het spellingdebat enkele voorstellen ter verbetering en vereenvoudiging. Toch vervalt hij niet in het oeverloze gezeur waarin dat soort debatten wel eens verzandt. Hij heeft dan ook een heel nuchtere kijk op spelling: ‘Ik wil zo goed spellen dat ik de meeste lezers niet irriteer. En ik wil zo slecht spellen, dat andermans teksten niet te vaak mij irriteren.’ (p 18)

Na de spellingsvoorstellen en de voor- en nadelen van het papieren boek tegenover het e-boek komt de taal pas echt aan de beurt, met de thema’s woorden, spraakkunst, klanken en taalvariatie. Gaston Dorren is een meester-observator die van een toevallig opgevangen opmerking een heel verhaal weet te maken. Zoals het ‘voel die benen lekker verzuren’ (p. 60) van zijn docente tijdens het spinnen, of ‘Hoe ziet een levend, bruisend Mars eruit?’, wat hem brengt tot de vraag wanneer een planeet een het-woord is geworden (p 102). Hij neemt de lezer met veel plezier mee in zijn gedachtenexperimentjes (op p. 50 doet hij aan recreatieve linguïstiek en verzint hij ter plekke een etymologie waarbij ‘gezaaid’ en ‘genaaid’ aan elkaar gekoppeld worden).

Limburg allein

De Limburgse dialecten en eigenaardigheden krijgen heel wat aandacht in het boek. Dorren is zelf uit Nederlands-Limburg afkomstig, heeft er het lokale dialect als moedertaal, maar woont al meer dan dertig jaar in Amersfoort. In Holland dus. Hij geniet er duidelijk van om zijn eigen taalgebruik te observeren en te ontdekken hoe groot die Limburgse invloed is, hoewel hij zelf nog maar zelden dialect spreekt. Die fascinatie komt nog het meeste in uiting in het stukje ‘Slepen en stoten’ (p 148), over de typisch Limburgse stoot- en sleeptoon. Een functie die hij naar eigen zeggen nog steeds kan ‘activeren’, omdat de woorden in zijn mentale lexicon voor eeuwig voorzien van het label sleeptoon of stoottoon.

Extraatjes

De combinatie van diversiteit, luchtigheid en inhoudelijk boeiende vragen en kwesties maken van Vakantie in eigen taal opnieuw een heerlijke snoepjespot, die deze keer een smakelijk lokaal gekruid is. Het boek sluit af met enkele leuke extraatjes: een puzzelspel met een aantal reeksjes schijnbaar Nederlandse woorden die eigenlijk uit heel andere talen afkomstig zijn, en enkele echte toeristische tips uit zijn Language Lover’s Guide to Europe (een bijzonder interessante app voor de taalliefhebber). Zo hoeft de lezer zijn vakantie in eigen taal niet eens te beperken tot het boek.

Vakantie in eigen taal werd uitgegeven bij uitgeverij Athenaeum. ISBN: 9789025302689

Meer info: http://www.singeluitgeverijen.nl/athenaeum/boek/vakantie-in-eigen-taal/