Wanneer valt de middag?

Gouden tip voor wie als Belg afspreekt met een Nederlander, of als Nederlander met een Belg: leg een concreet tijdstip vast en vermijd vooral vaagheden als ‘ik kom deze middag wel langs’ of ‘je mag me in de voormiddag verwachten.’ De kans is groot dat je elkaar misloopt, dat je voor een gesloten deur staat of dat de ander je al lang niet meer verwacht. Middag, voormiddag en namiddag betekenen immers niet hetzelfde in België en Nederland. Meer nog, de hele dagindeling ziet er anders uit.

Bron: Kingfishermarketing.be

De dagindeling

Laten we beginnen met die dagindeling. In Nederland bestaat de dag uit drie dagdelen: de ochtend, de middag en de avond. In België zijn dat er vijf: de ochtend, de voormiddag, de middag, de namiddag en de avond. De begrippen voormiddag en namiddag bestaan in Nederland ook, maar die maken deel uit van het dagdeel dat middag heet.  In een grafische voorstelling ziet dat er zo uit:

Hoe heet het allemaal?

Je ziet meteen al waar er misverstanden kunnen ontstaan. De avond is geen enkel probleem, daar bedoelen Nederlanders en Belgen hetzelfde mee. Als je vroeg genoeg afspreekt, lukt de ochtend ook nog wel. Maar zodra de dag begint te vorderen, loopt het mis. Even overlopen:

• De voormiddag:
  • in België is dit het deel van de dag vòòr de middag, vanaf ongeveer 10 uur. Volgens sommige mensen maakt de voormiddag deel uit van de ochtend, volgens anderen volgt hij op de ochtend.
  • in Nederland wordt dit woord weinig gebruikt. Maar als iemand het toch over de voormiddag heeft, bedoelt hij het eerste deel van de – Nederlandse – middag, ongeveer tussen 12 en 14 uur. In die periode valt gewoonlijk ergens de lunchpauze.
• De middag:
  • In België is dit het deel van de dag rond het middaguur. Volgens de afbeelding hierboven duurt die van 12 tot 14 uur, maar voor veel mensen eindigt de middag al om 13 uur.
  • In Nederland duurt de middag veel langer, namelijk tot het avond wordt. Voor de meeste mensen is dat van 12 tot 18 uur.

• De namiddag:
  • In België het deel van de dag na de middag. De namiddag begint voor sommige mensen al om 13 uur, voor anderen eerder om 14 uur. Er is dus een soort overgangsperiode tussen 13 en 14 uur, waarin sommigen nog over de middag spreken en anderen al over de namiddag. De namiddag stopt rond 18 uur, als de avond begint.
  • In Nederland is dit het laatste deel van de middag, tussen 16 en 18 uur. Net als de ochtend overlappen de Belgische en Nederlandse namiddag dus met elkaar, maar ze zijn niet helemaal hetzelfde.

Er bestaan heel wat anekdotes over Belgen en Nederlanders die beloven elkaar te bellen of even langs te komen tijdens een bepaald moment van de dag en voor een gesloten deur staan of een knorrige collega voor zich krijgen die ervan uitging dat de ander helemaal niet meer zou komen opdagen. Zelf kreeg ik eens om 15 uur een telefoontje van iemand die op zoek was naar het telefoonnummer van iemand die die middag geïnterviewd zou worden. Ik vond dat rijkelijk laat, tot ik me realiseerde dat ik in Nederland was en de middag dus nog lang niet voorbij was.

Misverstanden voorkomen

 Nu, hoe kun je voorkomen dat je afspraak verzandt in een Babylonische spraakverwarring? Om te beginnen is er mijn gouden tip: spreek zo concreet mogelijk af, het liefste een bepaald uur. Als dat niet gaat, doen afspraken als ‘na lunchtijd’ het ook wel goed. Lunchen of dineren doen we immers wel allemaal ongeveer op hetzelfde tijdstip. En dan zijn er nog enkele uitdrukkingen met middag die een wat specifieker moment op de dag aangeven, die je kunt gebruiken. Als je ten minste weet wat ze voor wie betekenen.

• Tussen de middag: wordt vooral in Nederland gebruikt voor het middaguur of de lunchtijd. Het komt dus overeen met het Belgische ‘middag’, maar in België kent men deze specifieke uitdrukking ook wel.
• Over de middag en onder de middag zijn twee gangbare uitdrukkingen in België die hetzelfde aangeven als ‘tussen de middag’: de middag- of lunchpauze. Ze zijn wel spreektaal, je zult ze dus niet zo snel lezen in bijvoorbeeld nieuwsartikelen of wat formelere e-mails.
• Op de middag is ook een heel gewone uitdrukking in de Belgische spreektaal. Dan gaat het niet over een periode, zoals bij de vorige uitdrukkingen, maar over het middaguur zelf. Ook deze uitdrukking zul je in geschreven teksten niet zo snel tegenkomen.

Je ziet het: zodra we weten waar de valse vrienden in de taal zich schuilhouden, kunnen we ze opsporen, ze ontmaskeren en ze omzeilen. Een geheugensteuntje is dan altijd handig. Bijvoorbeeld een poster die je goed in beeld kunt hangen en die je er altijd aan herinnert dat een middag in Nederland ook 15 uur kan betekenen en een namiddag in Vlaanderen 14 uur.

En anders hebben we weer een verse anekdote voor de volgende receptie of netwerkborrel.