Zit je nog in je rol als tekstschrijver? Degene die in opdracht van een bekend kledingmerk productbeschrijvingen moet maken voor hun website? Wel, na de jurkjes, japonnen en kleedjes zijn nu de warme bovenkledingstukken met lange mouwen aan de beurt. Mogelijke benamingen: trui, pull, pullover of sweater. Wat kies je en waar baseer je je op?
Volgens Van Dale is het simpel: het gaat over drie verschillende dingen:
- trui: ‘ geheel gesloten kledingstuk voor het bovenlichaam, meestal gebreid en met lange mouwen’
- pullover: ‘ gebreid kledingstuk met mouwen dat over het hoofd wordt aangetrokken’. Pull is de korte versie van pullover.
- sweater: ‘ sportieve trui met ronde hals en lange mouwen, van dik, gemoltonneerd katoen, badstof of acryl ‘
Trui is dus de meest algemene term, pull/pullover lijkt erop maar is toch specifieker en sweater is weer een ander type trui. Maar is dat ook zo volgens de respondenten die in 2018 het achttiende mini-onderzoekje invulden? De kaart doet vermoeden dat er toch wat meer aan de hand is.
Trui komt het vaakst voor, zowel in Nederland als in België. Ook sweater wordt verspreid vermeld in beide landen. Maar pull en pullover zijn duidelijk het gebruikelijkst in België, naast trui. Laten we even inzoomen op beide landen afzonderlijk.
Nederland truienland
Het beeld in Nederland is heel duidelijk: vrijwel iedereen zegt trui, hier en daar ook sweater en er zijn enkele verdwaalde pulls en pullovers. Geen enkele respondent noemt sweater als enige benaming. Uit de 25 opmerkingen over dit woord blijkt dat de sweater van een andere stof is gemaakt dat de trui: sweatstof wordt genoemd, naast katoen, polyester en molton. Een typische trui is gemaakt van wol en soms van katoen.
Ook de pull(over) is volgens de Nederlandse respondent een specifiek type. Het is een dunnere trui, meestal voor vrouwen en vaak met een hoge kraag of een rolkraag. De wollen trui die op de foto in de vragenlijst stond bij deze vraag heeft er waarschijnlijk voor gezorgd dat weinig mensen in Nederland voor de optie pull(over) of sweater hebben gekozen.
In Vlaanderen meer keuze
In Vlaanderen gaf ongeveer een derde van alle respondenten trui op als enige antwoord. In vergelijking met de 70% in Nederland is dat weinig. Daarnaast vermeldde 23% pull of pullover als enige antwoord, en dat is duidelijk meer dan in Nederland. Als we de vragenlijsten erbij nemen waar mensen meer dan 1 antwoord hebben gegeven, dan kiest 70% voor trui (in Nederland: 98%) en 62% voor pull of pullover (in Nederland: 4%). Sweater komt ook hier alleen voor in combinatie met een andere benaming. Dat wijst erop dat een sweater, net zoals in Nederland, een specifiek type trui is.
Ook hier bieden de opmerkingen van de respondenten meer duidelijkheid.
- Een sweater is inderdaad een specifiek type trui: gemaakt in molton, sweatstof, polyester. Allerlei stoffen zijn mogelijk, behalve wol.
- Een pull kan, net zoals in Nederland, dunner zijn dan een trui.
- Maar sommige respondenten maken ook een registerverschil: een pull is tussentaal, spreektaal of dialect en een trui standaardtaal of schrijftaal.
Dat laatste onderscheid verklaart waarom in Vlaanderen trui en pull veel vaker naast elkaar voorkomen dan in Nederland en waarom pull naar verhouding minder te vinden is in Vlaamse tijdschriften of catalogi.
Wat betekent dit?
Zowel trui als sweater betekenen in Vlaanderen en Nederland hetzelfde: een trui is de algemene benaming en is meestal van wol of katoen, een sweater een trui gemaakt in een specifiek soort textiel.
Pull en pullover, dat is een andere zaak. Als je het over een dunne trui hebt, doorgaans met rolkraag, dan kan je zowel in Vlaanderen als in Nederland met dat woord terecht.
Maar in Vlaanderen noemen heel wat mensen een dikke wollen trui ook een pull. Zelfs in kledingwinkels kun je labeltjes met pull vinden bij een paspop die een heerlijk warme trui draagt. De situatie lijkt een beetje op de verhouding jurk – kleed(je), maar is niet helemaal hetzelfde. Zowel jurk als kleedje zijn immers gemarkeerd: het eerste als schrijftalige vorm, het tweede als spreektalig. Bij de kwestie trui – pull(over) is alleen de tweede vorm gemarkeerd. Trui is de neutrale benaming die zowel in de spreektaal als in de schrijftaal heel gewoon is. Het gebruik van pull(over) daarentegen is wel beperkt tot informele situaties. Daaronder vallen labels in kledingwinkels ook, omdat het publiek van die winkels uit de omgeving komt. Catalogi, websites en tijdschriften daarentegen zijn voor een heel breed publiek bedoeld. Dan is alleen de neutrale term, trui, aangewezen.
(Met dank aan Reglindis De Ridder voor de hulp bij het analyseren van de data. In de loop van dit jaar zal ons artikel over kledingtermen in de 21ste eeuw verschijnen in het tijdschrift Nederlandse Taalkunde.)
