Vorige maand vertelde ik over de beschermende lapjes voor je mond en hoe je die dingen in de verschillende talen noemt. Sindsdien kent iedereen ze. Niet dankzij dat artikel – was het maar waar – maar wel door de verplichting om ze te dragen op school en op het openbaar vervoer. En dus moesten veel mensen er plots hebben, kwam er een #nationalenaaiactie en kende iedereen de website maakjemondmasker.be.
Maar met die verplichting op school dook er meteen een probleem op: wat met dove en slechthorende kinderen die leren of kunnen liplezen? Hoe kunnen zij de lessen nog volgen als de mond van hun leerkracht achter een stuk stof is verdwenen? Wendy, een medewerkster bij het KI Woluwe, zocht en vond een oplossing: venstermaskers. Het team achter de #nationalenaaiactie pikte dit op en werkte dit verder uit, inclusief meertalige website en instructiefilmpjes in verschillende talen en gebarentalen. Op VRT Taal vertel ik hier uitgebreid over.
Toen dit project werd uitgewerkt, had het nog geen naam. Daar moest het team even over nadeken, want ‘doorzichtig mondmasker voor mensen die afhankelijk zijn van visuele communicatie’, dat bekt niet zo goed.
Het ding en zijn naam
Hier zou ik mijn verhaal kunnen stoppen. Het verhaal van het venstermasker is immers verteld. Maar het verhaal van de naam ervoor niet. Als je deel uitmaakt van een team, maak je ook het hele ontwikkelingsproces achter de schermen voor een deel mee. Hierbij hoorde ook de zoektocht naar een geschikte naam voor dit mondmasker. We vertrokken van een lange lijst suggesties en eindigden dus vrij snel bij ‘venstermaskers’. Maar die lijst zelf is te lang en te leuk om zomaar te laten liggen. Ze illustreert perfect hoe mensen te werk gaan als ze bewust een nieuw woord verzinnen voor een bepaald verschijnsel en hoe creatief de resultaten kunnen zijn.
Ik mocht van mijn collega’s de lijst hier overnemen en heb hem voor het gemak geordend volgens benoemingsmotief.
Uitzicht: de naam zegt hoe het masker eruit ziet
- Doorkijkmasker
- Venstermasker voor mensen met communicatieproblemen
- Venstermasker bij communicatieproblemen
- Transparant masker
- Transpamaskers
- Window-masker
- Venstermaskers
- See trough masker
Functie: de naam zegt waarvoor het mondmasker dient
- Communicatiemasker
- Lipleesmasker
- Mimiekmasker
- Mondmasker voor liplezen
- Mondmasker met mimiek
- ‘Zie-mijn-mond’-masker
- Kijkmasker
- Spreekmasker
- Communicatief mondmasker
- LipScreen
- SeeMyLips
Vaag functioneel: de naam geeft alleen aan dat het hier over een speciaal mondmasker gaat
- Masker met een glimlach
- Multifunctioneel masker
- Mondmasker bij bijzondere noden
- Buitengewoon mondmasker
- Bijzonder mondmasker
- SmileMask
- See joemasker
Samentrekkingen en afkortingen
- ‘Lipzies’ of ‘Lipsies’
- ‘Momi (maskers)’ of ‘Momim (maskers)’ => samenvoegsel van mondbeeld en mimiek
- ‘Comfects (masker)s’ => samenvoegsel van communicatie en effect, omdat het effect van de maskers ervoor zorgt dat de communicatie beter verloopt … en het zorgt ook voor een comfortabele manier van communiceren door de zichtbaarheid van het mondbeeld
- ComMasker (Communicatiemasker)
- BzB-mask; beter zien en begrijpen masker
- Een peeky-masker. (Van take a peek)
Twee bijzondere gevallen
- DSH-masker / ASS-masker: deze naam geeft aan voor welke doelgroep het bedoeld is. DSH staat voor Doven en Slechthorenden, ASS voor Autismespectrumstoornis
- De Wendy: genoemd naar degene die het oorspronkelijke idee had
De keuze
Uiteindelijk moesten we een keuze maken. We hanteerden de criteria duidelijkheid en vertaalbaarheid, vooral naar Vlaamse Gebarentaal (VGT). En we wilden ook een versie in het Frans (masque transparent) en LSFB (Waalse gebarentaal) en het Engels (transparant face mask), met ondertiteling. Daardoor vielen de creatiefste vondsten, de samentrekkingen en afkortingen en de ‘Wendy’, meteen al af. Ook de Engelse namen waren ongeschikt, omdat die heel moeilijk om te zetten zijn naar VGT. De ‘vaag functionele’ namen waren te algemeen, de functionele benamingen weer te specifiek.
En toen bleven de beschrijvende namen over. We kozen unaniem voor ‘venstermaskers’ omdat het duidelijk maakt wat het ding is, namelijk een mondmasker met een venstertje, en omdat het gemakkelijk te vertalen was naar het VGT. Bovendien wordt het woord ‘venstertje’ heel vaak gebruikt in de handleiding bij het patroon, waardoor de associatie gewoon voor de hand ligt.
En zo, dames en heren, kan een nieuw woord ontstaan.
(Hoewel ik persoonlijk ‘zie-mijn-mondmasker’ ook een heel goede optie vond.)
