Taalverhalen, daarvoor moet je in Nederland zijn, dacht ik vorig jaar nog. Onze Taal, Neder-L, de Taalstaat, het Drongofestival, dat hebben we in België allemaal niet. Toegegeven: ik was daar een beetje jaloers op. Daarom ging ik dit jaar volop op zoek naar taalverhalen en taalvertellers uit België. Ik bezocht congressen, netwerkevenementen, sloot me aan bij facebookgroepen, volgde interessante twitteraars, las tijdschriften, blogs, artikels. Ik leerde op mijn zoektocht heel wat nieuwe mensen kennen, en knoopte oude banden opnieuw wat steviger aan.
Nu is het ideale moment om al deze mensen in de bloemetjes te zetten. Gewoon, omdat ze dat verdienen.
Mijn jaaroverzicht van 2015
1. Taalverhaal van het jaar: de dreigende privatisering/afbouw van de Taaltelefoon
Van september 2014 tot maart 2015 werkte ik bij de Taaltelefoon. Op dat moment werken mijn collega’s keihard aan de nieuwe, gebruiksvriendelijke website (www.taaltelefoon.be). Daarnaast beantwoordden zij en ik ook gewoon verder alle taalvragen die bij Taaltelefoon en taaladvies.net (voor België) binnenliepen. Toen al hing er een gespannen sfeer: er kwam nog maar eens een nieuwe herstructurering, en het was heel lang onduidelijk of en hoe de Taaltelefoon in de nieuwe kerntaken zou passen. Het drukte op de werksfeer, maar de dienstverlening leed er niet onder. Dat op zich was al een prestatie. En toen kwam einde juni heel plots het doembericht: de dienst zou binnenkort opgedoekt worden. ‘Uitbesteed’, heette het, hoewel er nog niet eens onderzocht was of er wel een kandidaat-overnemer was. Er werd onmiddellijk ingegrepen: parlementslid Bart Caron stelde er een parlementaire vraag over, er verschenen opiniestukken allerhande (onder meer van mijzelf), een copywriter startte de hashtagcampagne #copyzondertaaltelefoon die zowaar trending werd, de Taalunie wees de minister van Cultuur op het belang van die dienst. Resultaat: de Taaltelefoon is er nog steeds, en intussen zijn zelfs de plannen om te bezuinigen op het personeel voorlopig van de baan.
2. Taalmaatje van het jaar: Ruud Hendrickx
De taaladviseur van de VRT is bekend om zijn taalmails, als Vlaamse hoofdredacteur van Van Dale en als vaste gesprekspartner als het op tv en in de krant over taal gaat. Maar voor mij was hij het afgelopen jaar een taalmaatje, iemand met wie ik het over taalvariatie en andere talige dingetjes kon hebben zonder in een onaangename juist-foutdiscussie verzeild te geraken. Hij kan nuanceren, heeft oog voor taalvariatie en vindt taal te leuk om zich eraan te ergeren. Zowel online als intecht hebben we het afgelopen jaar enkele heel fijne, verrijkende gesprekken gehad, en dat kan ik alleen maar appreciëren.
3. Taalboek van het jaar: Typisch Vlaams
Eind januari zat bij de krant De Standaard het boekje Hoe Vlaams is uw Nederlands?, beter bekend als het Gele Boekje. Het boekje was een groot succes, maar lokte ook heel wat discussie uit, zowel over concrete oordelen als over het bestaan van Belgisch-Nederlands op zich. In ieder geval was duidelijk dat er behoefte was aan een dergelijk naslagwerk, en dat hadden auteurs Ludo Permentier en Rik Schutz goed begrepen. In juni verscheen vervolgens het boek Typisch Vlaams, dat niet alleen vier keer zoveel begrippen bevat, maar waarbij de oordelen beter beargumenteerd werden. Ik heb zelf meegewerkt aan de voorbereiding van dat boek, en ik kan u verzekeren dat de oordelen veel meer zijn dan puur nattevingerwerk. Het is nog niet het perfecte, praktisch naslagwerk, maar het is er wel een belangrijke aanzet toe.
4. Taalcampagne van het jaar: Heerlijk Helder
Het begon allemaal als een item in het radio 1-programma Hautekiet, waarbij presentator Jan Hautekiet zijn luisteraars opriep om voorbeelden van vaag, onduidelijk taalgebruik in te zenden. De respons was zo groot, dat hij er de eerste maanden van 2015 een campagne aan wijdde: Heerlijk Helder. Onder voorzitterschap van Ann De Craemer werd een taalpanel samengesteld die complexe teksten herschreef. In april was een slotevenement waar onder meer politiecommissaris Catherine De Bolle en minister Koen Geens beterschap beloofden. Op het einde van 2015 verscheen het boek Heerlijk Helder. Weg met de krommunicatie van Jan Hautekiet en Ann De Craemer. Op Twitter en Facebook zet Ann De Craemer haar strijd tegen de krommunicatie naarstig verder.
5. Taalactie van het jaar: de LIA’s.
Voor de tweede keer reikte de Taalsector de Language Industry Awards of LIA’s uit. De Taalsector is een informatieve website die nieuws van en voor de taalprofessional brengt. Met de LIA’s zet de sector zichzelf in de bloemetjes: het publiek stelt zelf genomineerden voor in diverse categorieën (evenement, boek, website, taaldienst, …) en kiest uiteindelijk de winnaar. Die winnaars werden in maart bekend gemaakt tijdens een netwerkevenement. Deze prijsuitreiking is jammer genoeg nog niet zo bekend. Onterecht, want net zoals bij de vorige editie heb ik ook nu weer heel wat nieuwe, boeiende mensen, organisaties en initiatieven leren kennen.
6. Taalevenement van het jaar: de Week van het Nederlands
De Nederlandse Taalunie is in volle hervorming, en een van de doelstellingen is meer ‘smoel’ te krijgen. Dat betekent: bekender te worden bij het grote publiek, en meer taalmensen en taalprofessionals buiten de academische wereld aan te spreken. Daarom organiseerde ze in oktober voor de allereerste keer onder het motto ‘Iedereen aan het woord’ de Week van het Nederlands. Het opzet was om mensen, organisaties en instituten aan te moedigen ‘iets’ te organiseren waarbij de Nederlandse taal centraal stond. En met succes. Niet alleen de ‘grote actoren’ zoals Van Dale (nieuwe editie Dikke Van Dale), de Taalunie (nieuwe Groene Boekje) en de VRT (ReyersTaal, de opvolger van de VRT-taaldag) kwamen in actie. Overal in het taalgebied – wat meer in het zuiden dan in het noorden – kon je terecht voor een taalevenement(je). Zelf nam ik twee keer deel: met mijn familienamenverhaal in mijn eigen gemeente Herk-de-Stad en met de lanceren van de website nederlandsedialecten.org.
7. Tijdschrift van het jaar: Over Taal
Jaren geleden heb ik al eens voor dat tijdschrift geschreven, maar ik was het intussen een beetje uit het oog verloren. Dit jaar heb ik het herontdekt: Over Taal. Het is veruit het enige taaltijdschrift in Vlaanderen met een populair-wetenschappelijke opzet. Het bevat artikels over lopend onderzoek, een interview met een taalprofessional, recensies, een column en een taalspel. Zo bevatte het in 2014 enkele artikels van Johan De Schrijver, die vervolgens door De Standaard tot een artikel werden verwerkt. Dat artikel was de aanleiding tot een debat en tot het Gele Boekje (zie 3). Jammer genoeg blijft Over Taal nog te veel onder de radar om verder uit te groeien. Het tijdschrift werkt zonder enige vorm van subsidies – iets wat hoofdredacteur Filip Vos het afgelopen jaar aanklaagde – en moet het hebben van zijn gedreven redactie vrijwilligers. Er is dus geen ruimte voor een uitgebreide marketingcampagne.
8. Website van het jaar: www.taaltelefoon.be
Zoals al eerder gezegd, werkte ik van september 2014 tot maart 2015 bij de Taaltelefoon, de externe taaladviesdienst van de Vlaamse overheid. Tijdens die periode en nog even daarna kreeg de website van de Taaltelefoon een ware facelift (zie 1). Daardoor is die site nog gebruiksvriendelijker geworden dan ze al was. De taaladviezen zijn een stuk beknopter en meer to the point geformuleerd dan op taaladvies.net, waardoor ze handiger zijn voor iedereen die op zoek is naar het antwoord op de vraag ‘is dit correct?/wat is correct?’ Voor Belgische taalgebruikers minstens even interessant als zijn Nederlandse tegenhanger onzetaal.nl.
9. Facebookgroep van het jaar: GentVertaalt
GentVertaalt is een netwerkinitiatief van drie vertalers uit het Gentse: Mick De Meyere, Tom Van Cleempoel en Sébastien Devogele. De naam dekt de lading niet helemaal, want de leden komen inmiddels van overal en zijn lang niet allemaal vertalers. GentVertaalt heeft een interessante website met onder meer een taaldatabank Belgisch-Nederlands, organiseert elke maand een netwerkavond en elk jaar minstens één groter evenement en heeft een heel actieve facebookgroep. De reden waarom ik net die facebookgroep in de bloemetjes zet, is omdat ik geen enkele andere groep ken waar zoveel collegialiteit heerst, zo gemakkelijk tips en opdrachten worden uitgewisseld en het ondanks het snel toenemende ledenaantal toch heel gezellig blijft. Ik heb nooit zoveel bijgeleerd over de vertaalpraktijk als het afgelopen jaar.
10. Blog van het jaar: EP Vertalingen
De EP in EP Vertalingen is Els Peleman, een zelfstandige vertaalster met een jarenlange ervaring. Ze blogt over de vertaalpraktijk, laat de lezer meekijken achter het computerscherm van de vertaler, legt het verschil uit tussen bijvoorbeeld machinevertaling en vertaalgeheugens (CAT-tools) en geeft potentiële klanten tips over waar ze op kunnen letten als ze op zoek zijn naar een vertaling. Heel verhelderend voor iedereen die op de een of andere manier met vertalingen te maken heeft (studenten, vertalers, klanten). Ik ken Els persoonlijk als een gedreven, punctuele en heel professionele collega die haar klanten in de watten legt en met wie het fijn samenwerken is.
11. Twitteraar van het jaar: Steven Delarue
Ik had Steven net zo goed onder blog van het jaar kunnen zetten, maar omdat ik minstens evenveel aan zijn losse tweets had als aan zijn blogposts, plaats ik hem toch hier. Steven blogt en tweet vooral over zijn doctoraatsonderzoek en alles wat daarmee te maken heeft: taalonderwijs, standaardtaal en tussentaal. Hij onderzoekt immers het gebruik van standaardtaal en tussentaal bij leerkrachten in het secundair onderwijs, en dat heeft al heel wat boeiende blogs en interessante discussies opgeleverd. Ook op Twitter laat hij geen gelegenheid onbenut om duiding te geven waar hij kan.
12. Taalvereniging van het jaar: de Stichting Nederlandse Dialecten
De vereniging bestaat dit jaar weliswaar 25 jaar, maar voor mij was het de herontdekking van het jaar. Ik werd er bestuurslid en kwam op die manier na jaren weer in contact met mijn ex-collega’s uit mijn tijd als woordenboekredacteur (Woordenboek van de Limburgse Dialecten en Woordenboek van de Brabantse Dialecten). Mijn bijdrage als kersvers bestuurslid bestond uit de nieuwe website. De SND organiseerde net dit jaar haar tweejaarlijkse streektaalconferentie in Brussel. Die viel kort na de Parijse aanslagen, de avond voor het terreurniveau in Brussel zo hoog was dat zowat alle evenementen er werden afgelast. Het was een aparte ervaring. Intussen staat ook een eerste dialectvragenlijst online.
Zo, dat was het dan. 2015 zit erop, en we smeden alweer spannende plannen voor
een heerlijk helder en lekker taaljaar 2016!
Pingback: Een terugblik op 2015, en een vooruitblik op het komende jaar | Steven Delarue