Zolang ik mij kan herinneren, bestaan er ideeën, visies en discussies over ver het Nederlands in Vlaanderen: wat geldt als correct, wat niet en waarom, wat is de status van het Nederlands in België in het algemeen en van de spreektaal, de ‘tussentaal’ in het bijzonder en hoe komt het dat dialecten tegelijk rijk en onbeschaafd kunnen zijn.
Ik heb me hier altijd al vragen bij gesteld: hoe komt het dat er over taal niet alleen zulke uiteenlopende ideeën bestaan, maar die zo sterk leven bij een groot deel van de bevolking en de discussies erover zo emotioneel geladen zijn? En hoe hebben we daarnaast het klaargespeeld om in de praktijk op amper twee generaties tijd van een overwegend dialectsprekende bevolking met een invloedrijke Franstalige elite te evolueren naar een overwegend Nederlandssprekende bevolking?
Tachtigers
Vorig jaar realiseerde ik me dat als ik een antwoord wilde op die vragen, ik me stilaan moest haasten. De grote ABN-campagnes en -bewegingen die het ‘Algemeen Beschaafd’ tot bij de hele bevolking brachten, wortelen in de jaren vijftig en kennen hun hoogtepunt in de jaren zestig en zeventig. Dat betekent dat de belangrijkste protagonisten intussen krasse tachtigers zijn. Als we hun verhaal willen kennen, hun beweegredenen willen plaatsen binnen de tijdsgeest van toen, dan is het nu hoog tijd om die te verhalen te registreren. Niet alleen van de activisten zelf, maar ook van hun doelpubliek: de prille maar groeiende middenstand, de eerstegeneratiestudenten, de jongeren die de kans kregen en grepen om zichzelf te verbeteren én hun ouders, die hun kinderen de kansen konden geven die ze zelf nooit gehad hadden. Wat is er gebeurd in die periode en welke rol speelde taal hierbij?
Het avontuur
Sinds ik besloten heb hiervan een podcast te maken, en er de broodnodige steun voor kreeg van De Lage Landen, ben ik op zoek gegaan naar de juiste mensen om dit verhaal te vertellen: uit de media, de ABN-kernen, de Vereniging voor Beschaafde Omgangstaal, het onderwijs en het gewone, dagelijkse leven. Ik heb enkele spannende speurtochten achter de rug, heerlijke gesprekken gehad en intrigerende archiefdocumenten cadeau gekregen.
Wat het resultaat ook wordt, ik ben nu al dankbaar voor dit avontuur. En daarom deel ik het de komende maanden graag met jou, beste lezer. Via deze blog maak ik je deelgenoot van mijn zoektocht. Ik kies er enkele markante verhalen uit en gun ik je zo een blik achter de schermen van deze podcast in wording. Wees gerust, inhoudelijk zal ik niets verklappen. Daarvoor zul je moeten wachten op de podcast zelf.
Achter de schermen …
- bij Jan Lehembre
Met de steun van
