‘Ik heb toch de spellingcontrole gebruikt en die geeft geen enkele fout aan.’ Het belangrijkste excuus als er weer eens een spel- of schrijffout in een tekst wordt ontdekt. De spellingcontrole leest wel na, en dus hoef je het zelf niet meer te doen.
Maar dat klopt niet.
Een spellingcontrole werkt heel anders dan een menselijk brein. Hoe? Op basis van woordenlijsten.
- Staat een woord niet in die lijst, dan rekent de spellingcontrole het fout. Ook als het volgens de regels correct is gespeld. Of de spellingcontrole herkent het niet, en herkent dus ook geen spelfouten.
- Staat het er wel in, dan rekent de spellingcontrole het goed. Ook als het binnen de context niet juist geschreven is.
- En staat er iets in dat in de buurt komt van hetgeen geschreven is, dan krijg je suggesties of grijpt de autocorrect in. En dan krijg je soms hele rare resultaten.
De meer geavanceerde spellingcontroles werken ook met context, met enkele basisregels over zinsbouw en met woordsoorten. Maar die zitten meestal niet gratis bij een tekstverwerker. De gratis Schrijfassistent werkt ook volgens deze principes en geeft dus betere resultaten. Maar ook die zijn niet perfect.
5 gevolgen van die woordenlijsten:
- De spellingcontrole kent jouw supercreatieve* hypernieuwe spaggastische* woordenschatuitvindsels niet. Ofwel worden ze fout gerekend, ofwel worden ze niet beoordeeld. En kan er dus een fout blijven staan.
- De spelling controle** heeft er geen probleem mee samen stellingen** los te schrijven. Want de losse woorden zelf zijn ook correct.
- De spellingcontrole vindt verassing even correct als verrassing. Want die woorden staan allebei in de lijst. ‘De verassing** van mijn vader was een groot succes.’ Geen probleem voor de spellingcontrole.
- De spellingcontrole ontdekdt* alleen dt-fouten als dat onbestaande (of onbekende) woorden opleverdt*. Als de versie met d, t en/of dt* allemaal kunnen, ontdekt ook hij ze niet. En zo gebeurd** het wel eens dat er eentje blijft staan. Dat geld** overigens bij veel werkwoorden.
Zie je die bioscoop al iets bestormen? 🙂
- Een spellingchecker kent geen vreemde talen. En dus ook de spelling van die talen niet. Engelse woorden die volgens de Nederlandse spelling correct zijn gespeld, zijn ok, ook als ze in het Engels fout zijn geschreven. En omgekeerd. If* you* now wat** I maen*.
Uitschakelen dan maar? Nou nee. Natuurlijk heeft de spellingcontrole ook voordelen. Hier zijn er alvast drie.
3 redenen waarom de spellingcontrole wel een handig hulpmiddel is tijdens het schrijven
- Tikfouten waar je zelf gemakkelijk overheen kjikt*, haalt hij er zo iut*, zelfs terwijl je nog aan het typen bent.
- Een woord woord* per ongeluk herhaald? De spellingcontrole ziet dat sneller dan jij.
- Je twijfelt of het nu onmiddelijk*, onmidellijk* of onmiddellijk is? Met de spellingcontrole weet je het meteen, en de autocorrect neemt je zelfs de beslissing uit handen. Opgelet: dit geldt alleen voor woorden die je maar op 1 manier correct kunt schrijven (zie reden 3 hierboven.)
* Als fout gemarkeerd door mijn spellingchecker. Alleen terecht bij ontdekdt, opleverdt, en de drie redenen waarom het wel een handig hulpmiddel is.
** Onterecht niet gemarkeerd. Deze woorden zijn dus fout gespeld.
Uitsmijter: een gedicht uit 2001. Ook volgens mijn huidige spellingcontrole is er niets mis met deze tekst.
Ode aan de Word spelling controle
Ik heb een spelling ‘s jekker
In die p c fan mei
Die vraag ik steeds te kei ken
Offer ook vouw ten sein
Ik tip een toets en mak een wort
En wacht op wad ie zeg
Of ik nauw goed zit offer keert
Hei ken in taal sein weg
Zo gouw er een ver gissing is
Zeg hei dat dus die rekt
Dan maak ik al men fouten gut
Soda tut beter bekt
Ik dé dit stuk ook door ‘m heen
Ben blei dat hei toen zij
Dat ie geen vouwtje fin den kon
In ‘t neder lans fan mei
Mike Ferner, Onze Taal jg. 70, november 2001 p. 301
