Huisnaam

Toen in de middeleeuwen de steden zich ontwikkelden, ontstond er nood aan een manier om de verschillende huizen van elkaar te onderscheiden. En zo kreeg elk huis een eigen naam. Die naam kon gebaseerd zijn op de ligging of het uitzicht van het huis, bijvoorbeeld De Rode Poort voor een huis met een rode poort. Op veel huizen werd echter een teken aangebracht of een uithangbord met een afbeelding aangebracht. Die afbeeldingen hadden dezelfde functie als het huisnummer nu en herkenden reizigers of koeriers snel het huis dat ze zochten.

De symbolen waarmee mensen hun huizen merkten, werden meestal niet lukraak gekozen. Uithangborden konden de volgende afbeeldingen bevatten:

• Symbolen voor ambachten: een hamer voor een timmerman, een ketel voor een ketelsmid. Sommige tekenen van beroepen werden mettertijd verplicht in bepaalde steden, bijv. een krans voor een wijnhuis;
• Symbolen voor het doelpubliek van herbergen: bijv. een anker voor een zeemanscafé;
• Symbolen uit de heraldiek: leeuwen, luipaarden, arenden, draken;
• De patroonheilige van de eigenaar;
• Symbolen uit bijgeloof: hoefijzers, palmtakken, karrewielen, ploegijzers, hoorns.

Niet alleen de huizen, maar ook de bewoners van die huizen werden genoemd naar het symbool op de muur of het uithangbord. Zo kan de familienaam De Leeuw niet alleen betrekking hebben op iemand die zo dapper is als een leeuw, maar ook op de bewoner van het huis met een leeuw op het uithangbord. Vaak is de herkomst niet duidelijk, maar soms kan men ver genoeg teruggaan in het verleden om in een oorkonde vermeldingen als ‘Jan int Haenken‘ te vinden, wat dan uiteindelijk Jan de Haan wordt.

Ondanks het moderne systeem van adressen met straatnamen en huisnummers blijven huisnamen in zwang. In heel wat landelijke regio’s hebben de meeste boerderijen een naam, maar ook in steden zijn sommige oude huisnamen overgeleverd. En soms vormen ze ook nog de aanleiding voor bijnamen voor de bewoners ervan.

Meer informatie over huisnamen vind je hier: M. Boonen, Huisnamen. Ontstaan en morfologie.